Van Marwijk gaf Oranje vertrouwen

Foto:

Bert van Marwijk heeft in twee jaar tijd het Nederlands elftal een ander gezicht gegeven. Hij bracht discipline, organisatie en geloof in Oranje. Dat leidde tot een groot vertrouwen, zowel bij individuele spelers als het team, dat met een on-Nederlandse mentaliteit op het WK in Zuid-Afrika heel dicht bij het allerhoogste geraakte.

Ondanks de nederlaag in de WK-finale tegen Spanje, heeft Lambertus van Marwijk (58) met het Oranje van 2010 een wereldprestatie geleverd. Na de UEFA Cup met Feyenoord in 2002 prijkt het bereiken van de WK-finale met Oranje niet alleen bovenaan het CV van de Deventenaar, maar zal het ook een prominente plek krijgen in de Nederlandse sportgeschiedenis. Dat klinkt alsof we met de finale van zondag, waarin Spanje een maatje te groot bleek voor Nederland, het hele WK zo snel mogelijk in een ordner willen opbergen. Maar dat zou de prestatie van het Nederlands elftal in Zuid-Afrika tekort doen.

De belangrijkste nalatenschap van twee jaar Bert van Marwijk is een mentaliteitsverandering.  Tegen OnsOranje zei de bondscoach een dag voor de WK-finale: ,,Dat is wel iets wat ik heb geprobeerd. Ik heb altijd gezegd: ik kan de mentaliteit van een land niet veranderen, maar ik kan wel proberen spelers een ander besef bij te brengen om echt iets te kunnen winnen. Om echt te willen winnen. Daar komt veel bij kijken en dat is een proces van twee jaar geweest.”

Zekerheden

Het is Van Marwijk gelukt zekerheden in te bouwen, die in het Nederlands elftal vaak ontbraken. Onder zijn voorganger, Marco van Basten werd soms wonderschoon voetbal gespeeld, om daarna schlemielig onderuit te gaan. Dat gebeurde op het WK 2006 tegen Portugal en op het EK 2008 tegen Rusland. Op dag één in Zeist nam Van Marwijk zich voor die wispelturigheid uit het spel van Oranje te halen.

De bondscoach zei daarover deze week: ,,Voetballen kunnen we wel. Het gaat om een goede organisatie, waar je op terug kunt vallen en waardoor het team wat rustiger speelt. Dat heb je in het moderne voetbal nodig. De snelheid neemt toe, de ruimtes worden steeds kleiner en belangrijker.”

De eerste beslissingen die Van Marwijk nam in augustus 2008 waren kenmerkend voor zijn aanpak, al werd dat op dat moment nog door weinig mensen erkend. Ten eerste haalde hij Mark van Bommel weer terug bij Oranje. Onder Van Basten, die veel kritiek op hem had, was controleur Van Bommel onder vuur komen te liggen. Uiteindelijk bedankte hij, met pijn in het hart, voor Oranje. Hij wilde zich niet langer door Van Basten – en Johan Cruijff – laten beledigen.

Als er iemand het ongelijk van Van Basten heeft aangetoond de laatste twee jaar en tijdens dit WK helemaal, dan is het Van Bommel wel. Het is ook verstandig geweest om hem geen aanvoerder te maken, al neemt hij in het veld veel cruciale beslissingen. Zoals op het moment dat Oranje tegen Brazilië besloot tot aan de rust een 1-0 achterstand te verdedigen, om na de thee toe te slaan.

Discipline

Een andere maatregel van Van Marwijk, kort na zijn aanstelling, was Robin van Persie en Wesley Sneijder met elkaar laten bellen over een akkefietje over een vrije trap op het EK. Tegen Rusland ruzieden ze op een beslissend moment over wie de bal mocht nemen. Van Persie, die niet lekker in de wedstrijd zat, schoot over. Sneijder was boos. Nederland werd uitgeschakeld. Er werd lacherig over gedaan, toen Van Marwijk ze het verplichte gesprek oplegde. Maar in retrospectief ligt daar de basis voor het regime van Van Marwijk als het om discipline gaat. Hij zei daarover in april: ,,Iedereen moet zichzelf kunnen zijn. Botsingen zijn soms ook goed, het moet ook niet gelaten worden. Maar als iemand de grens overschrijdt, krijgt hij het van mij te horen.”

Toen Van Persie, na wederom een matige wedstrijd tegen Slowakije, gewisseld werd, overschreed hij die grens, en riep naar de bank dat niet hij maar Sneijder gewisseld moest worden. Nog diezelfde nacht haalde Van Marwijk de angel uit het conflict door de twee met elkaar in gesprek te brengen.

Vaste kern

Waar Van Basten ‘Jan en alleman’ opriep, koos van Marwijk voor een vaste kern. Aan die kern hield hij vast, ook al maakte hij er een punt van dat spelers minuten moesten maken bij hun club. Maar ook bood hij die kern een ‘warm thuiskomen’ bij Oranje. Waar veel spelers bij hun clubs onrustige tijden meemaakten, was het bij het Nederlands elftal rustig en prettig. Vanaf zijn aanstelling heeft hij gecoacht met veel inlevingsvermogen in de spelers. ,,Ik ben zelf eigenlijk nog een speler. Ik probeer altijd de gedachten van de spelers te lezen”, zei hij hierover. Ook gelooft hij er heilig in dat voorspelbaarheid een goede zaak is. ,,De spelers weten dan wat ze van me kunnen verwachten. Ik doe geen gekke dingen. Dat geeft rust en daarmee bouw je vertrouwen.”

Daarmee is het sleutelwoord van Oranje gevallen. Vertrouwen. Want dat is wat Oranje op dit WK heeft uitgestraald. Vertrouwen in een goede afloop. ,,Na 25 duels zonder nederlaag op rij, krijg je vanzelf vertrouwen”, zei Sneijder onlangs nog. ,,We weten dat we altijd zullen scoren, dus we raken niet in paniek. We blijven altijd rustig.”

Van Marwijk heeft er heel bewust voor gewaakt dat het zelfvertrouwen niet omsloeg naar arrogantie. ,,Dat is altijd een gevaar in Nederland. Of het is niets. Of we zijn de beste. Er zit weinig tussenin. Aan die mentaliteit van zelfvertrouwen zonder overdreven arrogantie heb ik twee jaar gewerkt. Ik denk met succes. Maar een beetje gezonde Hollandse bravoure is wel goed. Dat zit ook in ons voetbal.” Op het WK staken Kuyt, Sneijder, Van Bommel en Stekelenburg in grootse vorm, met die Hollandse branie in hun spel. Maar ook de worstelende Van Persie behield het vertrouwen van Van Marwijk.

Kwalificatiesucces

Het succes kwam al snel. Ook al verloor Oranje één wedstrijd onder Van Marwijk, een oefenduel tegen Australië in augustus 2008, waarin Maarten Stekelenburg rood kreeg, alle kwalificatieduels werden gewonnen, een unicum. Ook in de reeks oefenwedstrijden werd niet verloren, al was het sprankelende spel van de kwalificatie (vooral IJsland-uit en Macedonië-thuis) soms nauwelijks meer terug te vinden. Van Marwijk bleef zijn team prijzen. ,,Slecht spelen en toch niet verliezen was een belangrijke doelstelling. Dat is ook gelukt tegen Engeland, Italië en Paraguay. Dus ik ben tevreden.”

De oefenduels vlak voor het WK brachten de euforie in Nederland weer terug. De zeges op Mexico, Ghana en Hongarije waren soms om de vingers bij af te likken. Robin van Persie ontpopte zich als trefzekere spits, de ‘totale beweging’ die Van Marwijk predikte was bij vlagen onnavolgbaar voor tegenstanders. Alleen het uitvallen van Arjen Robben vijf minuten voor het einde van de oefencampagne vormde een flinke domper.

Eenheid & resultaat

Maar ook toen werd duidelijk hoe hecht dit Oranje is. De saamhorigheid bleek enorm. Iedereen was aangeslagen door de hamstringblessure van Robben, die echter twee weken geleden – wonderbaarlijk genezen – weer bij de groep aansloot. Een jaar geleden, zei Van Marwijk. ,,We hebben geluk nodig, en iedereen moet fit zijn, dan hebben we een kans.” En zo gebeurde. Nederland begon aan de finale met Spanje met 23 fitte spelers.

Nog een aspect waarin de groep eenheid uitstraalde is de resultaatgerichtheid. Nederland heeft een traditie van mooi voetbal. De harten van de wereld zijn al vaak veroverd, maar een wereldbeker nog nooit, zo zei een collega treffend. ,,We hebben de realiteit van grote competities, waar we nu bijna allemaal spelen, meegenomen naar Oranje. Winnen is het belangrijkste”, verwoordde Van Bommel de ‘focus’ van Oranje op het resultaat.

Winnen staat voorop

En dus kwam er commentaar op het soms wel erg fletse spel van Oranje. Nigel de Jong verwoordde na Nederland-Slowakije het heersende gevoel in de groep. ,,We hebben schijt aan het idee dat mooi voetbal belangrijker is dan het resultaat.” Van Bommel zei: ,,Ik win liever met lelijk voetbal de wereldtitel, dan er met prachtig voetbal weer voortijdig uit te vliegen.” Sneijder zei: ,,Dit is het moment van onze generatie. We moeten nu die titel winnen.”

Van Marwijk vond het niet allemaal zo slecht. ,,Je hebt goed en aantrekkelijk voetbal. Ik vind dat we goed spelen, maar niet altijd aantrekkelijk. We hebben alleen de pech gehad in dit toernooi dat we te weinig gescoord hebben. Met meer goals zouden onze wedstrijden veel aantrekkelijker hebben geleken.” Er bleef veel commentaar op het iets minder spectaculaire spel van Oranje. Maar juist het feit dat Van Marwijk daar lak aan had, en de spelers met hem, heeft Oranje succesvol gemaakt. Tot aan de finale: zes gespeeld, zes gewonnen. Defensieve zekerheid, rust en organisatie maakte dat Oranje vrijwel niets weggaf. En de rust had om Brazilië in het tweede bedrijf kapot te spelen.

Bijzonder

Toch was Van Marwijk een dag voor de finale nog niet tevreden. ,,Nee. We zijn hier gekomen om de wereldtitel mee naar huis te nemen. Ik zou teleurgesteld zijn als we de beker niet zouden winnen. Maar later zul je dan misschien wel beseffen hoe bijzonder het is wat we hier hebben bereikt.”

Van Marwijk heeft aangetoond met rust, vertrouwen, duidelijkheid en discipline een ijzersterk team te creëren dat bijna de hoogste voetbalprijs op aarde in de wacht sleepte, dus een eventueel nieuw avontuur is hem van harte gegund. Het enige waar Van Marwijk – nog altijd een mysterieus fenomeen voor de meeste buitenlandse journalisten – dan aan zal moeten werken is zijn beperkte Engels. Maar daar zal hij ook wel – op z’n Van Marwijks – lak aan hebben.