Rinus Michels 10 jaar overleden

Foto:

In 1999 riep FIFA hem uit tot ‘Trainer van de eeuw’. Zijn standbeeld staat voor het KNVB bondsbureau in Zeist, als coach van het ‘Elftal van de eeuw’. Rinus Michels leidde Oranje naar de EK-titel in 1988 en zal nooit meer vergeten worden. Vandaag - 3 maart 2015 – is het exact tien jaar geleden dat hij overleed, kort nadat hij in een ziekenhuis in het Belgische Aalst een preventieve hartoperatie had ondergaan.

Adri van Tiggelen, één van de spelers van het gouden elftal van 1988 dat onder leiding van Rinus Michels de Europees kampioen werd, vergeet het nooit meer. Het moment dat de bondscoach tijdens het EK in West-Duitsland de microfoon pakte en ineens ‘Droomland’, de cover van Willy Alberti, begon te zingen. ,,Heel bijzonder was dat”, memoreert Van Tiggelen, die jarenlang de vaste linksback van Oranje was. ,,Niet omdat het slecht was. Integendeel. Hij zong het als een volleerd operazanger. Het was juist omdat we hem zo niet kenden.”

Weinig woorden
Berry van Aerle, de voormalige PSV’er die samen met Van Tiggelen in de verdediging stond op het EK in 1988, beaamt dat. ,,Michels was geen prater”, zegt de oud-rechtsback. ,,Volgens mij heb ik in al die jaren nog nooit één uitgebreid gesprek met hem gevoerd. Maar dat hoefde ook niet. Ik wist precies wat ik aan hem had en hij wist precies wat hij aan mij had. En dat maakte van hem een heel goede coach.”

Kees Jansma, de voormalige NOS-journalist die Michels tijdens het EK van 1988 als enige verslaggever van dichtbij meemaakte, zag dat ook. ,,Het is echt geen toeval dat Michels succesvol was op zowel het WK in 1974 als veertien jaar later in West-Duitsland. Hij was gewoon goed. Natuurlijk was hij dat. Kijk maar naar de resultaten die hij boekte met Ajax en FC Barcelona. Michels behoort in mijn ogen dan ook zeker tot de beste vijf trainers die Nederland ooit gekend heeft.''

Van Tiggelen gaat zelfs nog een stapje verder. ,,Michels is de beste bondscoach die we ooit in Nederland gehad hebben. Zeker als je naar de resultaten kijkt. Hij is de enige die met Oranje een hoofdprijs heeft gepakt. Dat mogen we nooit vergeten.''

'Vergeten zullen we hem nooit..'

En vergeten, zullen we de hem nooit, zegt Rolf Leeser, oud-ploeggenoot en boezemvriend van Michels. ,,Ik mis hem nog elke dag. En dat is ook niet zo raar. We waren als broers, woonden bij elkaar in het appartementencomplex. Hij op de twaalfde etage, ik er net onder. Omdat we beiden bij Ajax speelden, zagen we elkaar dagelijks. En we aten vaak samen, zeker vijf keer per week. Fantastisch was dat. Daar genoten we echt van. Maar na het overlijden van zijn vrouw Wil, brak voor Rinus een zware tijd aan. Het leek of hij vanaf dat moment ook niet meer echt wilde.”

Dat merkte Jansma ook. ,,Het was niet zo dat we vrienden waren”, zegt de oud-perschef van de KNVB. ,,Zo nu en dan zag ik hem wel. Ik heb ooit nog een keer met mijn vrouw bij hem en zijn vrouw gegeten. Maar we hielden altijd gepaste afstand. Zo zei hij pas twee jaar voor zijn overlijden dat het weleens tijd werd dat ik hem niet meer meneer Michels noemde, maar Rinus. Maar ik vond dat heel lastig. Ik wist niet beter. Net zoals je ook meneer Rijvers en meneer Kessler zei.”

Wat Jansma opviel was de band die ‘De Generaal’ met zijn vrouw had. ,,Die was zo hecht. Zij hadden echt een perfecte vriendschap. Maar na de dood van Wil zag ik hem veranderen. Vereenzamen eigenlijk. Natuurlijk, het was vreselijk om te horen dat Michels was overleden. Maar aan de andere kant, ik had ook wel het gevoel dat hij dat niet heel erg vond. Hij vond het wel goed zo.”

Atijd willen winnen
Een heel verschil hoe de bedenker van het totaalvoetbal (de manier van spelen wat Oranje wereldwijd zoveel waardering opleverde, red.) als trainer bekend stond: als een keiharde die altijd wilde winnen. Hij werd niet voor niets beroemd met de legendarische uitspraak ‘Voetbal is oorlog’. Jansma: ,,Ik kan me dan ook goed voorstellen dat sommigen wel wat bang voor hem waren, dat hij angst inboezemde. Maar zo was hij niet altijd. Toen al zag ik hem langzaam veranderen. In 1974 was hij nog die keiharde baas, maar in 1988 gaf hij de spelers juist wat meer ruimte. Hij besefte ook dat je niet met de harde hand moest regeren als je spelers als Koeman, Gullit, Van Basten en Rijkaard in de ploeg had.”

Keihard of niet, Jansma kent hem als een vriendelijke man. ,,Al vond hij het aanvankelijk niet leuk dat ik hem tijdens het EK van 1988 zo op zijn lip zat. Pas toen het toernooi bezig was en hij vanuit Nederland signalen kreeg dat de gesprekjes van ons gewaardeerd werden, draaide hij bij. ‘Jongeman’, noemde hij me altijd. Waarna hij altijd begon te glimlachen. Zo zag ik hem ook. Als die aardige man. Al wist ik heel goed dat hij ook bikkelhard kon zijn. Zo kwam het regelmatig voor dat hij mensen niet eens aankeek en compleet negeerde.”

Emotioneel
Van Tiggelen sprak weinig met Michels, maar maakte dit nog net niet mee. Of ja, een keer dan. Toen de selectie van 1988 hem een horloge gaf. ,,Michels wist niet wat hem overkwam en waar hij moest kijken”, herinnert Van Tiggelen zich. ,,En dat niet alleen. Hij werd er emotioneel van. Ook dat was nieuw voor me. Zo had ik hem nog nooit eerder gezien.”

Jammer, vindt Van Tiggelen het, dat ze nooit met z’n allen afscheid van hem hebben kunnen nemen. ,,Hij koos voor een besloten begrafenis. Maar dat paste ook wel bij hem, gesloten en afstandelijk als hij was.”

Rinus Michels 
Geboren: 9 februari 1928, Amsterdam
Overleden: 3 maart 2005, Aalst - België

Door Vincent de Vries